Hiện nay, để nâng cao chất lượng dạy và học việc đổi mới phương pháp là rất cần thiết nhằm tạo ra môi trường học tập tốt nhất cho học sinh. Chính môi trường này sẽ là đòn bẩy giúp giáo viên và học sinh thực hiện thành công môn học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, là tiền đề để tạo ra một thế hệ trẻ có khả năng hội nhập sâu rộng với thế giới trong kỷ nguyên mới đầy cơ hội và thách thức. Lớp 12A4 của chúng em thường xuyên được tiếp cận với phương pháp dạy học mới. Các thầy cô giáo đã rất linh hoạt trong việc vận dụng phương pháp dạy học sao cho phù hợp với từng loại bài, chủ đề học tập; bằng cách tiếp cận mới mẻ chúng em được lĩnh hội nhiều kiến thức mà không hề cảm thấy áp lực hay nhàm chán.

Trong chương trình Vật lí lớp 12, động cơ điện một chiều là một trong những kiến thức quan trọng và thú vị. Tuy nhiên, việc chỉ học lý thuyết mà không có những hoạt động trải nghiệm, khám phá đôi khi khiến học sinh chúng em khó hình dung được nguyên lý hoạt động của một số loại động cơ. Vì vậy, chúng em đã thực sự rất ấn tượng về tiết học dạy học theo phương pháp giáo dục Stem với nội dung “Thiết kế và chế tạo động cơ điện 1 chiều đơn giản” diễn ra vào ngày 24/02/2025 vừa qua dưới sự tổ chức và điều hành của thầy giáo Phạm Văn Hưng  cùng sự tham gia học tập tích cực của 44 thành viên lớp 12A4. Tiết học được thầy Phạm Văn Hưng tổ chức giống như một hành trình khám phá mà ở đó chúng em được tự tay lắp ráp, thử nghiệm và cảm nhận sức mạnh kỳ diệu của điện từ.

Trước ngày có tiết học, giáo viên chia lớp thành bốn nhóm, hướng dẫn các nhóm tìm hiểu nội dung bài học thông qua sách giáo khoa và video hướng dẫn do giáo viên đã chuẩn bị. Nhiệm vụ của chúng em là đọc sách giáo khoa, xem video giáo viên gửi, chủ động nghiên cứu lý thuyết, các nhóm phân công nhiệm vụ, chuẩn bị các dụng cụ cần thiết. Điện từ học vốn dĩ là một lĩnh vực tưởng chừng khô khan, nhưng chỉ cần một viên pin nhỏ, một đoạn dây đồng và một nam châm, ta có thể tạo ra một “cỗ máy tí hon” có thể quay tròn dưới tác động của từ trường. Đó là khoảnh khắc kỳ diệu khi những kiến thức về quy tắc bàn tay trái của Fleming, dòng điện cảm ứng hay lực Lorentz không còn là những khái niệm trừu tượng mà trở thành một điều gì đó hữu hình, sinh động và đầy sức hút.   

Đến tiết học, chúng em được thầy giáo Phạm Văn Hưng hướng dẫn kỹ hơn ở trong phòng thực hành. Ở đây, các nhóm đã cùng nhau lắng nghe và quan sát giáo viên giải thích kĩ càng hơn về từng bộ phận cũng như vật liệu liên quan đến bộ phận đó. Qua sự quan sát vật mẫu, các nhóm đã lên ý tưởng và phác thảo cho ý tưởng của mình cũng như từng vật liệu ứng với từng bộ phận liên quan. Sau đó các thành viên trong nhóm đã cùng nhau bắt tay vào làm sản phẩm cho nhóm mình

Lúc bắt đầu, khi bắt tay vào làm các nhóm còn lúng túng với biết bao câu hỏi được đặt ra: Dây đồng quấn thế nào cho đúng? Nam châm đặt ra sao? Vì sao động cơ không quay? Nhưng chính những câu hỏi đó giúp chúng em hiểu được cách điện năng biến thành chuyển động. Thay vì chỉ đọc về quy tắc bàn tay trái của Fleming, chúng em tận mắt thấy lực từ tác động lên dòng điện và làm rotor quay như thế nào, được trải nghiệm thực tế, "mắt thấy tai nghe", từ đó nắm vững kiến thức về từ trường, lực điện từ và các định luật vật lý liên quan.

Không phải nhóm nào cũng làm đúng ngay từ lần đầu tiên. Có nhóm lắp sai vị trí tiếp xúc, có nhóm quấn dây không đủ số vòng, có nhóm gặp vấn đề với nguồn điện. Nhưng chính những lần sai đó mới làm cho tiết học trở nên thú vị. Khi động cơ bắt đầu quay được, dù có thể hơi chậm hoặc chưa ổn định, ai cũng cảm thấy vui vì biết mình đã làm đúng. Quá trình thiết kế và chế tạo động cơ đã kích thích khả năng tư duy sáng tạo, tìm tòi các giải pháp khác nhau để cải tiến thiết kế, tối ưu hiệu suất hoạt động của học sinh chúng em. Đây là cơ hội để mỗi học sinh phát triển khả năng sáng tạo, giải quyết vấn đề và tư duy phản biện, những kỹ năng vô cùng quan trọng trong thời đại công nghệ 4.0 hiện nay.

Thiết kế và chế tạo động cơ điện 1 chiều đơn giản là một hoạt động học tập bổ ích và ý nghĩa cho học sinh nói chung và học sinh lớp 12 nói riêng trong việc học tập và phát triển bản thân. Việc tự tay tạo ra một vật dụng có thể hoạt động không chỉ giúp chúng em nắm vững kiến thức về vật lý, kiến thức liên môn, rèn luyện kỹ năng thực hành, giải quyết vấn đề, tư duy phản biện… Áp dụng giáo dục STEM trong dạy học khiến cho học sinh chúng em cảm thấy rất thú vị, giúp chúng em thấy khoa học, công nghệ, kỹ thuật không quá xa lạ mà trở nên trực quan, sinh động. Từ đó không những mang lại niềm vui và sự hứng thú mà còn khơi dậy niềm đam mê khoa học và khám phá thế giới xung quanh. Đây là bước ngoặt quan trọng giúp chúng em định hướng nghề nghiệp trong lĩnh vực khoa học, kỹ thuật, công nghệ và khuyến khích bản thân theo đuổi ước mơ.

Người viết: Trần Khánh Huyền – Lớp 12A4